نمای خشک چیست و چه انواعی دارد؟ مزایا و معایب

طراحی و ساخت و ساز یک ساختمان، فرایند مهمی است که رضایت کارفرمایان در گرو انجام اصولی و صحیح تمامی مراحل آن است. یکی از این مراحل طراحی نمای ساختمان است. در مرحله طراحی براساس ویژگی هایی نظیر اقلیم و شرایط محیطی و سبک معماری نوع متریال مورد نیاز برای ساخت نما تعیین می شود که یکی از آنها نمای خشک است. اما چرا امروزه اجرای نمای خشک تا این اندازه مهم و رایج شده و اساسا به چه نمایی خشک می گویند و چه مدل هایی داریم در این مطلب بررسی می کنیم.

نمای خشک چیست؟

به نماهایی که برای اجرا و پیاده سازی آن در ساختمان به ملات نیازی نیست نمای خشک (Ventilated Facade) می گویند. در این نوع نماها، از اتصالات مکانیکی مختلف به جای ملات برای مستحکم سازی و نگه داشتن متریال کمک می گیرند. به طور کلی نماهای خشک از اجزای مختلفی مثل لایه بیرونی، بخش تهویه پذیر، بخش عایق حرارتی و دیواره درونی ساختمان تشکیل شده که نشان دهنده فاصله دار بودن دیوار اصلی ساختمان با مصالح نمای خشک است. شیوه اتصال این لایه ها نیز به کمک سازه های فولادی یا آلومینیومی انجام می پذیرد.

انواع نمای خشک

نمای ساختمان از نوع خشک چندین نوع است که شامل نمای خشک نمایان و غیر نمایان یا مخفی می باشد. در ادامه هر کدام را معرفی می کنیم:

• نمای خشک نمایان یا مشهود (Visible Dry Facade):

به نوعی از نمای خشک که بست های نگهدارنده سرامیک یا مصالح دیگر از بیرون ساختمان قابل دیدن هستند، نمای خشک نمایان یا مشهود می گویند. با این حال در طراحی ویلا اگر کارفرما با نمایان بودن اتصالات مشکل داشته باشد می توان آنها را با رنگ مشابه با نما رنگ آمیزی کرد. اما باید دقت داشت که رنگ های مورد استفاده حتما در برابر شرایط جوی مقاوم باشند.

• نمای خشک مخفی یا غیر نمایان (Non-Visible or Invisible Dry Facade):

از انواع نمای خشک مدل های مخفی هستند که برخلاف نمونه های نمایان بست های اتصال و نگهدارنده قابل دیدن نیستند. در این نوع سیستم های نماکاری، ابتدا در سطح بیرونی ساختمان عملیاتی انجام می دهند تا بتوان اتصالات را از سطح داخل مصالح به دیواره بیرونی متصل کرد به نحوی که قابل دیدن نباشند.

انواع نمای خشک براساس نوع متریال و مصالح

طبق ضوابط نمای خشک نوع متریال و مصالح باید براساس شرایط اقلیمی و محیط و سبک معماری باشد. به همین دلیل متریال و مصالح این نوع از نماها تنوع بالایی دارند که در ادامه آنها را معرفی می کنیم:

• نمای بتن اکسپوز خشک:

بتن اکسپوز به نماهای پیش ساخته بتنی می گویند که در سایز و رنگ و طرح های مختلف با ضخامت گوناگون تولید می شوند و در محل نصب می گردند. یکی از کاربردهای بتن اکسپوز استفاده بر روی اجزای نمای خشک است که به دلیل ظاهر صاف و صیقلی زیبایی بالایی داشته و بسیار مقاوم است.

• نمای خشک سرامیک:

این نوع از نمای خشک با متریال سرامیک در دو نوع پرسلانی توپر یا فول بادی و یا دارای حفرات درونی که به آنها مجوف نیز می گویند قابل اجراست. سرامیک پرسلان پس از سنگ مقاوم ترین و همچنین زیباترین نوع متریال برای نماکاری است. در این نوع نما، اجزای نگهدارنده باید حتما از نوع فولاد فنر باشند تا جلوی ریزش و خطرات احتمالی را بگیرد.

• نمای خشک آجر:

آجر نمای خشک بدون ملات است و برای نصب آنها از پروفیل و ریل فلزی مخصوص به همراه قطعات آهنی استفاده می کنند. برای نصب ابتدا فونداسیون فلزی و شاسی کشی انجام می گیرد و پس از آن آجرها به طور منظم وصل می شوند. در مرحله آخر نیز بندکشی انجام می شود تا حفرات بین آجرها محل رشد قارچ و کپک و مورچه نباشد. رنگ ملات هم می توان همرنگ با آجرها انتخاب کرد.

• نمای خشک کامپوزیت:

کامپوزیت از دیگر متریال های مورد استفاده برای نمای خشک است. برای ساخت ویلای مدرن علاوه بر شیشه می توان از کامپوزیت هم استفاده کرد. نصب کامپوزیت به روش های Fixed، Hang و H&L قابل انجام است. مدل های کامپوزیت متشکل از ورقه های آلومینیومی مقاوم  به همراه لایه پلاستیکی پلی اورتان و مواد معدنی مقاوم است که به یکدیگر پرس می شوند. نمای خشک کامپوزیت هم وزن کمی دارد و هم نصب سریع و آسانی دارد از طرفی متناسب با شرایط محیطی قابل تغییر و شکل پذیر است.

• نمای خشک تراکوتا:

تراکوتا نوعی از سفال است که برخلاف سفال های تک لایه یا فول بادی، از ترکیب خاکس رس و فلدسپات تولید شده و به نماهای سرامیکی شباهت دارد. نمای تراکوتا که بر روی شاسی نمای خشک سوار می شوند جذب آب بسیار کمی داشته و رطوبت را از خود عبور نمی دهند و شوره نمی زنند و همچنین در اثر تابش شدید نور خورشید تغییر ظاهر نمی دهند. همچنین در برخی موارد از نمای سرامیکی هم مستحکم تر هستند.

• نمای خشک ترمووود:

ترمووودها دسته ای از چوب های مقاوم به حرارت، تابش شدید نور خورشید و دمای بالا هستند که امروزه برای ساخت ویلاهای کلاسیک و روستیک مورد استفاده قرار می گیرند. نصب این نوع از پانل نمای خشک بسیار راحت بوده و سرعت بالایی دارد. در مقاله مقایسه کرتین وال و ترمووود به طور کامل به مزایا و کاربرد و ویژگی های آن پرداخته ایم.

• نمای خشک سنگ:

در ساخت ویلای کلاسیک، نمای خشک سنگ را توصیه می کنیم چرا که بیشترین همخوانی را با اصول این سبک از معماری دارد. نکته بسیار مهم این است که جنس شاسی ها حتما باید فولادی باشد تا توان تحمل وزن سنگ مخصوصا برای ساختمان مرتفع را داشته باشد. جنس سنگ بسته به سلیقه کارفرما متفاوت است.

• نمای خشک کرتین وال:

این نوع از نمای خشک بسیار پرکاربرد و معروف است که به دلیل مزایای زیاد کرتین وال است (برای مقایسه کرتین وال و ترموود به مقاله اختصاصی مربوط به آن مراجعه کنید). یکی از معروف ترین مدل های کرتین وال که می توانید برای نمای خشک ساختمان انتخاب کنید، نمای اسپایدر است. بهینه سازی شرایط دریافت نور و دما، کاهش هزینه های انرژی، حذف بار مرده و خودایستا بودن، زیبایی و مقاومت عالی و سازگاری با اقلیم های مختلف از مزایای نمای خشک کرتین وال است.

• نمای خشک HPL:

اچ پی ال یا لیمنیت با عملکرد و کارایی بالا است که در طرح های مختلف چوبی و غیره تولید شده و در ساخت آن از لایه های سلولزی ضد آب و رزین های فنولیک عایق استفاده می کنند. نمای خشک HPL با تمامی شرایط محیطی سازگار بوده و مقاوم است و پیوند بین اجزای آن بسیار مستحکم و مادام العمر می باشد. همچنین این نوع نماکاری ساختمان را در برابر اثرات زلزله مصون می کند.

شیوه نصب و اجرای نمای خشک

همانطور که در ابتدای مطلب در رابطه با ویژگی های نمای خشک صحبت کردیم نصب و نما بدون نیاز به ملات است و اصطلاحا شیوه نصب و اجرا به خشکه چینی معروف است. نصب این نماها مراحل مختلفی دارد که اولیه مرحله زیر لایه سازی و شاسی کشی است.

این مرحله به کمک پروفیل و شاسی های فلزی یا چوبی مختلف و به کمک پیچ و پرچ های مناسب انجام می شود تا وزن متریال و مصالح را تحمل کند. عملکرد و انتخاب نوع شاسی به پروژه ساختمانی بستگی دارد. مرحله بعدی ایجاد لایه عایق همراه با فاصله و نگه داشتن و حفظ آن به کمک سازه های پشتیبان است. در نهایت متریال و مصالح انتخابی بر روی شاسی ها سوار می شوند که نوع آن بسته به سلیقه کارفرما، شرایط اجرایی ساختمان و سبک معماری تغییر می کند.

مزایا و معایب نمای خشک

در بازسازی و نوسازی ساختمان (برای بررسی تفاوت بازسازی و نوسازی مقاله مربوطه را مطالعه کنید)، یکی از گزینه های حتمی، استفاده از نمای خشک به جای ملات های قدیمی است. تا اینجا با تعریف و انواع آن آشنا شدید. قصد داریم با بررسی مزایا و معایب نمای خشک بیشتر با این نوع از نماکاری ساختمان آشنایی پیدا کنید:

مزایای نمای خشک

• سرعت بالای اجرا:

نماهای ساختمانی خشک با کمک چارچوب های فلزی اجرا می شوند که در نتیجه نیاز به داربست نخواهد بود. همین عامل باعث شده تا سرعت اجرای نمای خشک بالاتر رود و برای پروژه هایی که محدودیت زمانی وجود دارد بسیار مناسب است.

• کیفیت عالی:

مصالح نمای خشک تنوع زیادی دارد و کیفیت بالایی هم دارند که از جمله آنها می توان به HPL، کامپوزیت، سنگ، سرامیک، ترمووود، آجر، GFRC و غیره اشاره کرد. به همین دلیل بسیاری از مشکلات مثل عدم هماهنگی مصالح با انواع سبک معماری، هماهنگی با شرایط محیطی و جوی، همگام شدن با سلیقه کارفرما و غیره رفع شده اند.

• جلوگیری از هدر رفتن انرژی:

یکی از اجزای سیستم نمای خشک، عایق حرارتی است که به کمک چسب و اتصالات مکانیکی بین نما و سطح بیرونی ساختمان وصل می شود. این اتصال که از جنس چوب، فولاد یا آلومینیوم است با ایجاد فاصله بین نما و سطح بیرون ساختمان نه تنها عایق ایجاد می کند بلکه خود نیز یک عایق حرارتی است که جلوی اتلاف انرژی تا 80% گرفته می شود.

• بازسازی و تعمیر:

در طراحی ساختمان اداری، تجاری و مسکونی بعد از گذشت چندین سال بازسازی و تعمیر نما یکی از پروسه های الزامی به نظر می رسد تا با سبک های معماری جدید همخوانی پیدا کند. از طرفی ممکن است بخش هایی از آن آسیب دیده باشد. در این حالت می توان به جای کنده کاری و تخریب نما همان قسمت های مدنظر را بازسازی و تعمیر کرد. بنابراین هزینه های بازسازی و تعمیر در نمای خشک بسیار کمتر و پروسه آن بسیار کوتاهتر است.

• نصب راحت:

شرکت ساخت و ساز برای نصب اتصالات و اجزای نمای خشک با مشکل مواجه نخواهد شد چرا که کاملا ساده بوده و به دانش خاصی نیاز ندارد از طرفی همین ویژگی باعث کاهش هزینه های دستمزد نصب خواهد شد.

• حداقل ضایعات و آلودگی:

ساخت و طراحی ساختمان تجاری، اداری و مسکونی همیشه با تولید ضایعات فراوان و آلودگی صوتی و مزاحمت های جانبی زیاد همراه است. ویژگی بسیار مهم نمای خشک این است که نه تنها ضایعات ندارد بلکه آلودگی صوتی هم ایجاد نخواهد کرد.

• قابل استفاده برای تمامی ساختمان ها:

تجهیزات نمای خشک چون کاملا بدون ملات هستند، تنوع بالایی دارند و اتصالات هم قابل رنگ آمیزی می باشند بنابراین هیچ گونه محدودیت استفاده وجود ندارد و برای تمامی ساختمان ها با هر نوع سبک معماری، ارتفاع و سازه قابل استفاده است.

• قابل بازیافت:

نماهایی که در ساخت آنها ملات به کار می رود قابل بازیافت نیستند و پس از تخریب نمی توان آنها با کمک بازیافت دوباره مورد استفاده قرار داد. اما نمای خشک پس از تخریب کاملا قابل بازیافت است.

• افزایش عمر ساختمان و کاهش بار مرده:

عمر مفید ساختمان به کمک نمای خشک افزایش پیدا کند که یکی از دلایل آن کاهش فشار و بار مرده وارد شده بر فونداسیون است. از طرفی به دلیل سازگاری با محیط زیست و شرایط اقلیمی مختلف، طول عمر و ماندگاری بالایی دارند.

معایب نمای خشک

• نیروی متخصص:

اکثریت مدل های نمای خشک به نیروی متخصص و ماهر نیاز دارد. به همین دلیل باید در طراحی و اجرای آن دقت داشت.

• عایق سازی:

کل حساسیت اجرای این نوع از نماکاری در مرحله عایق کاری است که اگر به خوبی رعایت شود نم و رطوبت به دیوار سرایت خواهد کرد و باعث از بین رفتن آن خواهد شد. از طرفی نگهداشت انرژی و مزایای آن از بین خواهد رفت.

• هزینه:

بسته به متریال و مصالح انتخابی در نمونه های با کیفیت می تواند هزینه بردار باشد.

اجزای نمای خشک

با توجه به کلیه موارد و جزئیات نمای خشک که تا به الان توضیح داده شد حتما متوجه شده اید که نمای خشک از 4 جزء تشکیل شده است:

• عایق حرارتی که با چسب و اتصالات مکانیکی به دیوار بیرونی ساختمان وصل شده و در کنار هوایی که بین این دو قرار می گیرد حرارت و انرژی را ذخیره می کند

• فضای خالی که بخاطر وجود هوا نه تنها نقش عایق حرارتی دارد بلکه از ورود رطوبت هم جلوگیری می کند 

• چارچوب و سازه نگهدارنده که از جنس موادی مثل فولاد، چوب و آلومینیوم بوده که با طراحی و مهندسی دقیق و همچنین مدیریت ساخت ویژه می توان آن را در برابر باد، رطوبت، فشار و زلزله مقاوم ساخت

• مصالح و اتصالات مختلف که بسته به نوع پروژه ساختمانی و سلیقه کارفرما از جنس های مختلف است

نکات اجرای نمای خشک

نکاتی که در اجرای نماهای ساختمانی خشک باید به آنها دقت کرد عبارتند از:

• مصالح و متریال های مورد استفاده باید با یکدیگر سازگاری داشته باشند

• انتخاب جنس مصالح و اتصالات باید براساس ویژگی ها و شرایط اقلیمی باشد

• ضخامت اتصالات باید کافی بوده و روکش ضد هوازدگی و خوردگی و زنگ زدگی داشته باشند

• در قسمتی که پنجره و درز و برآمدگی وجود دارند و نمای خشک نصب می شود باید آب بندی و درزگیری از قبل انجام گرفته باشد

• تست های آزمایشگاهی و کارگاهی برای تأیید وضعیت متریال و مصالح الزامیست

هزینه اجرای نمای خشک

قیمت اجرای نمای خشک بسته به عوامل مختلف نظیر:

• شیوه نصب

• کیفیت سازه و اتصالات و اجزای استفاده شده

• نوع متریال انتخابی

• فلزات مورد استفاده برای سازه های نگهدارنده

• تبحر و تجربه شرکت ساختمانی

• متراژ نما

• فرم نما و میزان خطوط مستقیم و شکسته برای اجرا

• شرایط اقلیمی و دشواری کار

• سبک معماری

تعیین می شود. به عنوان مثال هزینه اجرای نما رومی خشک که متناسب با سبک کلاسیک بوده و با سنگ کار می شود از نوع مدرن بیشتر است. برای اطلاعات دقیقتر توصیه می کنیم با همکاران ما تماس بگیرید.