اندازه استاندارد راه پله ها چقدر است؟

همانطور که همه ما نسبت به اهمیت بالای راه پله ها واقف هستیم نقش اساسی در زندگی امروزی ایفا می کنند. از راه پله های عادی گرفته که عامل اصلی ارتباط بین طبقات در طراحی آپارتمان و یا ویلاهای دوبلکس و تریپلکس هستند تا راه پله های اضطراری که برای حفظ جان و تأمین امنیت ساکنین به ویژه در طراحی رستوران کاربرد دارند همگی نقشی اساسی و غیر قابل انکاری را ایفا می کنند. به همین دلیل بسیار مهم است که علاوه بر توجه به مواردی نظیر متریال ساخت راه پله، فرم و شکل مناسب آن با توجه به پلان ساختمان مسکونی، اداری و تجاری و زیبایی ظاهری، در درجه اول به اندازه استاندارد راه پله ها توجه شود. اندازه راه پله اگر استاندارد نباشد کاربری خود را از دست داده و موجبات شدید نارضایتی را به دنبال خواهد داشت که بازسازی و اصلاح آن نیازمند تخریب گسترده و مختل شدن زندگی است. به همین دلیل تصمیم گرفتیم به شما بگوییم ما در طی مراحل طراحی پلان یک ساختمان، چه اندازه و ابعاد استانداردی را برای راه پله ها در نظر می گیریم تا رضایت کامل کارفرمایان را جلب کنیم. با ما همراه باشید.

اجزای راه پله استاندارد

قبل از اینکه به طور مفصل در خصوص اندازه راه پله استاندارد صحبت کنیم باید در خصوص اجزای آن و همچنین بخش ها و اصطلاحاتی که در این زمینه رایج هستند بدانید تا به خوبی متوجه منظور ما شوید:

• پله: یک بخش که همان پله ها هستند و باعث ارتباط دو سطحی می شوند که با هم اختلاف ارتفاع دارند.
• سطح شیبدار: سطحی که پله ها بر روی آن نصب می شوند و به آن شاسی راه پله هم می گویند.
• پاگرد: محل چرخش و تغییر مسیر حرکت در راه پله بوده و به نوعی استراحت بین ردیف های طولانی هم محسوب می شود.
• خیز پله: به شیب پایین تا بالای پله گفته می شود.
• آب چکان: سطح شیبدار که به خروج بهتر آب از راه پله ها گفته می شود و به لبه جلو آمده هر پله نسبت به پله پایینتر خود می گویند.
• نرده: قسمتی که در یک سمت راه پله قرار می گیرد تا امنیت افراد حفظ شود
• بازوی پله: به مجموعه پله هایی که بین دو سطح با اختلاف ارتفاع به شکل پشت سر هم قرار گرفته اند بازوی پله می گویند. در پله هایی که پاگرد دارند دو بازوی پله می بینیم. ضمنا بازوی پله باید حداقل سه پله داشته باشد تا بتوانیم به آن بازوی پله اطلاق کنیم.
• حجم پله: به ضخامتی که زیر یک ردیف پله وجود دارد حجم پله می گویند.
• ارتفاع پله: به فاصله عمودی کف دو پله متوالی گفته می شود.
• طول پله: به اندازه و یا متراژ افقی یک ردیف پله می گویند یا مجموع اندازه کف تمامی پله ها منهای یک پله کمتر.
• گونه پله: به سطح کناری پله ها گونه پله می گویند.
• عرض پله: به فاصله موجود بین گونه های پله گفته می شود که بسته به عوامل مختلف متغیر است.
• چشم پله: به فاصله بین دو بازوی پله می گویند که در پله های یک طرفه و پله های یک چهارم در گردش وجود ندارد.
• سرگیر پله: به فاصله عمودی بین کف پله تا زیر سقف می گویند.

اندازه استاندارد راه پله ها در ساختمان براساس شکل و فرم

همانطور که گفتیم در نقشه های ساختمانی، اندازه استاندارد راه پله ها نیز مشخص می شوند و اکنون که با کلیه اصطلاحات و بخش های مختلف یک پله آشنا شدید راحتتر می توانیم برای شما توضیح دهیم و شما نیز به راحتی متوجه منظور ما می شوید. در ادامه به ابعاد راه پله در پلان ساختمان می پردازیم. برای شروع در خصوص اندازه های استاندارد راه پله براساس فرم و شکل ظاهری صحبت می کنیم و ابعادی که در مورد آن صحبت نمی شوند به معنای مشترک بودن با سایر راه پله های ساختمانی است که بعد از این قسمت به طور مفصل توضیح خواهیم داد.

• سایز استاندارد راه پله مستقیم:

راه پله هایی که پیچش و پاگرد ندارند مستقیم هستند و نسبت به کلیه پله ها طول بیشتری دارند. شکل این پله ها باید مستطیل شکل باشد و غالبا اندازه استاندارد کف پله های مستقیم 30 سانتیمتر و در تمامی پله ها ثابت است. در پله های مستقیم یا یک طرفه اگر ارتفاع هر طبقه بیشتر از 2.75 متر باشد باید یک پاگرد در وسط آن تعبیه شود.

• سایز استاندارد راه پله یک چهارم در گردش

این پله ها باید دارای یک چرخش 90 درجه باشند و ترکیبی از پله های صاف و تغییر شکل یافته هستند. اندازه ی استاندارد راه پله یک چهارم در گردش به گونه ای است که برای پله های تغییر شکل یافته کف پله نباید از 10 سانتیمتر کمتر باشد و در وسط به 27 تا 30 سانتیمتر برسد.

• اندازه استاندارد راه پله های یک دوم در گردش بدون پاگرد

این نوع پله ها باید یک گردش 180 درجه ای داشته باشند و مشابه نمونه قبلی دارای پله های صاف و تغییر شکل یافته هستند که اندازه استاندارد راه پله ها در خصوص کف نیز مشابه است.

• ابعاد استاندارد راه پله دو طرفه

اندازه راه پله در طراحی رستوران و ساختمان مسکونی بیشتر براساس این نوع از پله ها تعیین شده چرا که رایج ترین نوع راه پله هستند. در این پله ها طبق ابعاد استاندارد باید حتما دو بازو و یک پاگرد در وسط قرار بگیرد که با چرخش 180 درجه به پله های دیگر راه پیدا می کند.

نوع دیگر پله های دو طرفه با سه بازو و یک پاگرد هستند که براس مدارس و متروها که رفت و آمد زیاد است کاربرد دارند. عرض پله های وسطی باید بیشتر از طرفین باشد.

• اندازه استاندارد پله سه طرفه با سه بازو و دو پاگرد

این مدل از پله ها برای ساختمان هایی که ارتفاع بین طبقات بالاتر از حد استاندارد باشد استفاده می کنند. از فضای ایجاد شده در بین پله ها هم برای آسانسور استفاده می کنند.

• اندازه استاندارد راه پله چهار طرفه

پله های چهار طرفه دو پاگرد و چهار بازو باید داشته باشند. این نوع پله ها با ابعاد استاندارد برای ساختمان های اداری و تجاری است که در هر پاگرد می توان آسانسور تعبیه کرد.

• اندازه استاندارد راه پله دوبلکس

راه پله های دوبلکس انواع مختلفی دارند و طبیعتا برحسب نوع آن اندازه استاندارد راه پله دوبلکس متفاوت خواهد شد. بر همین اساس اندازه استاندارد راه پله دوبلکس تک محور کنسولی باید 2.5 در 2.5 متر باشد. پله دوبلکس از نوع پله پیچ حول لوله برش خورده باید ابعادی در حد 2 در 2 متر داشته باشد که بخاطر بازشوی سقف است. پله های دوبلکس معلق باید ابعاد استاندارد متفاوتی دارند. بازشوی 3 در 1 متر نیاز است که اگر ارتفاع کف تا کف بیشتر از حد نرمال باشد بیشتر نیز خواهد شد. البته می توان بجای 1 متر، عرض پله را 70 سانتیمتر هم در نظر گرفت اما شرکت طراحی ویلا و طراح داخلی برای شانه گیر نشدن ترجیح می دهند 1 متر باشد.

• ابعاد استاندارد راه پله گرد یا مدور

حداقل ابعاد مورد نیاز برای راه پله گرد، 120 در 120 سانتیمتر با طول کف پله 55 سانتیمتر، مناسب برای رفت و آمد یک نفر است. اگر پله گرد مدرن نیاز داشته باشید ابعاد استاندارد راه پله گرد به 200 در 400 سانتیمتر افزایش پیدا می کند که چرخش 180 درجه ای در سازه می توان ایجاد نمود. ارتفاع پله گرد برای هر پله، 18 سانتیمتر با کف 30 تا 33 سانتیمتر است. تعداد پله ها نباید از 6 کمتر و از 15 بیشتر باشد که بیشتر از 10 تا یک پاگرد نیاز است. عرض استاندارد پاگرد در راه پله گرد، 2 برابر عرض پله و طول آن حدودا مساوی با عرض پله باشد. اندازه استاندارد نرده راه پله گرد هم 80 تا 90 سانتیمتر است. پله گردهای دور محور باکس باید ابعادی در حدود 250 در 500 یا 400 در 400 سانتیمتر داشته باشند. با این حال بسته به نوع طراحی و پلان این ابعاد قابل تغییر هستند.

اندازه های استاندارد راه پله در ساختمان

اکنون که به طور کامل با اندازه استاندارد راه پله ها براساس فرم و شکل ظاهری آشنا شدید باید در خصوص ابعاد راه پله استاندارد برای طراحی رستوران و بخش های مختلف آن صحبت کنیم که صرف نظر از فرم و شکل ظاهری و متریال ساخت باید در همه انواع راه پله رعایت شوند.

• اندازه استاندارد عرض پله

عرض استاندارد پله در ساختمان نباید از 110 سانتیمتر کمتر و از 150 سانتیمتر بیشتر باشد بجز اینکه تعداد ساکنین یک ساختمان کمتر از 50 باشد که در این صورت می توان عرض پله را 90 سانتیمتر گرفت. اما اگر پله ها اصلی نباشند، در این صورت عرض پله بین دو دست انداز 60، بین دو دیوار 80 و بین دیوار و دست انداز باید 70 سانتیمتر باشد. اگر پله از نوع مستقیم است عرض پله نباید از 100 سانتیمتر کمتر باشد و در پله های با پاگرد، عرض پله نباید از 120 سانتیمتر کمتر باشد. میزان عرض در نظر گرفته شده برای اندازه استاندارد پاگرد پله ها 110 سانتیمتر است که اگر ستون یا بیرون زدگی وجود داشته باشد به 90 سانتیمتر می رسد. برای عبور همزمان دو نفر از پله ها عرض آنها باید بین 1.1 تا 1.25 متر و برای عبور همزمان سه نفر باید 1 متر و 87 سانتیمتر در نظر گرفت.

• اندازه استاندارد ارتفاع پله

طبق اندازه استاندارد راه پله ها برای ساختمان های مسکونی، ارتفاع پله باید مابین 17 تا 19 سانتیمتر باشد که معمولا طراحان عدد 18 سانتیمتر را در نظر می گیرند که در محاسبات و عملکرد نهایی هم بهتر است. در برخی منابع هم ارتفاع استاندارد پله را 10 تا 18 سانتیمتر اعلام کرده اند. ارتفاع نهایی پله باید مساوی با دو برابر ارتفاع + کف پله باشد و بین 63 تا 64 سانتیمتر شود.

• اندازه استاندارد کف پله

با توجه به اینکه اندازه کف پا معمولا 30 سانتیمتر است کف پله را بین 30 تا 33 سانتیمتر در نظر می گیرند ولی برخی منابع بین 28 تا 40 سانتیمتر اعلام کرده اند که بازه عددی بالایی است. در صورتی که اندازه استاندارد راه پله ها برای قسمت کف بیشتر از حد تعیین شده باشد در پله های بالاتر پای افراد به لبه پله برخورد کرده و احتمال افتادن به سمت جلو وجود دارد و در صورتی که از حد تعیین شده کمتر باشد جلوی پا به قسمت ارتفاع پله برخورد خواهد کرد.

• اندازه استاندارد شیب پله

طبق ضوابط اندازه استاندارد راه پله ها، برای محاسبه شیب باید تغییرات طول در جهت عمود یا مجموع ارتفاع کل پله ها را به مجموع اندازه کف پله ها تقسیم کنید. برای ساختمان های مسکونی، شیب 30 درجه کافیست.

• اندازه استاندارد سرگیر پله:

سرگیر پله یکی از مهمترین بخش هایی است که در طراحی باید در نظر گرفته شود چون هر گونه اشتباه باعث برخورد سر افراد به زیر ردیف پله های بالایی یا مشکل جدی در جابجایی وسایل خواهد شد. حداقل ارتفاع سرگیر پله 205 سانتیمتر است.

• چشم پله:

چشم پله که همان فاصله بین دو بازوی پله بود باید حداقل 20 سانتیمتر باشد.

• اندازه استاندارد نرده راه پله:

نرده راه پله ها باید حداقل 80 سانتیمتر و در برخی موارد 110 سانتیمتر ارتفاع داشته باشد و فاصله بین دو نرده عمودی دست انداز هم نباید بیشتر از 11 سانتیمتر باشد تا کودکان سقوط نکنند. طبق استانداردهای آمریکا ارتفاع نرده راه پله استاندارد باید بین 85 تا 95 سانتیمتر باشد. با این حال قابل تغییر است تا جایی که ساکنین هنگام عبور و مرور و دست گرفتن نرده ها برای بالا و پایین رفتن راحت باشند.

• تعداد استاندارد پله ها:

علاوه بر دانستن سایز استاندارد راه پله ها، باید تعداد پله ها نیز استاندارد باشند. بر این اساس تعداد پله ها برای یک ساختمان مسکونی در هر طبقه بین 14 تا 20 عدد است. به عبارتی در هر سری باید حداقل 7 پله تعبیه شود. تعداد پله ها همیشه یک عدد صحیح است پس نیم پله نداریم.

نکات اندازه راه پله استاندارد

اندازه استاندارد راه پله ساختمان در طراحی پلان مسکونی به طور کامل توضیح داده شدند اما یکسری نکات هم وجود دارند که رعایت آنها الزامیست:

• تعداد پله برای ساختمان هایی که افراد معلول یا کم توان جسمی حضور دارند نباید بیشتر از 12 عدد باشد.
• اندازه استاندارد راه پله مسکونی برای ساختمان هایی که بیشتر از 4 طبقه دارند فقط در بخش شیب فرق می کند ضمن اینکه باید حداقل یک پلکان عمومی تا سطح بام ادامه پیدا کند بجز بام هایی که شیب بیشتر از 33 درجه دارند یا اصلا استفاده نمی شوند که در این صورت ارتباط با بام ساختمان از طریق نردبان خواهد بود.
• فاصله استاندارد راه پله های فرار تا درب ورودی ساختمان نباید بیشتر از 10 متر باشد که براساس ضوابط آتش نشانی است. ضمنا این میزان بدون در نظر گرفتن مانع است. فاصله استاندارد راه پله با درب ورودی حداقل 140 سانتیمتر است.
• در هر بازو نهایتا 12 پله باید قرار بگیرد بجز اینکه بیشتر از این تعداد پاگرد تعبیه شده باشد.

جمع بندی مطالب

در این مطلب به طور کامل در خصوص سایز استاندارد راه پله در همه اجزای آن و برای فرم و شکل های مختلف پلکان در ساختمان اداری و تجاری و مسکونی صحبت کردیم. رعایت اصول و ضوابط به همراه استانداردها در استفاده حداکثری و کاربرد پلکان و همچنین امنیت ساکنین بسیار اهمیت دارد.