طراحی لنداسکیپ (landscaping)
به معنای زیباسازی چشم انداز، دورنما و منظره است و طراحی لند اسکیپ یا محوطه، مهارتی است در ادغام سازه های ساخت دست بشر با مناظر طبیعی، درواقع هرگونه تغییرات گسترده که در فضای بیرون خانه و یا طراحی محوطه بیرونی آن ایجاد کنیم که سبب زیبایی و دیزاین محوطه شود را لند اسکیپ می گویند.طراحی لنداسکیپ یا محوطه سازی، هنر تنظیم ویژگی‌های قسمتی از زمین بر اساس معیارهای زیبایی‌شناختی و علمی است.
نمونه ای از طراحی لند اسکیپ توسط دفتر معماری آد ( ویلای پلاک 29 )
اهمیت طراحی محوطه قبل ازمحوطه سازی
محوطه سازی شامل به کارگیری عناصر غیر زنده مانند سنگفرش‌ها در کنار عناصر زنده مانند گل و گیاه است. ایجاد محوطه‌های سرسبز و چشم‌نواز، بر پایۀ معیارها و اصول خاصی انجام میشود.،اصولی که تلفیقی از جنبه‌های زیبایی شناختی و در نظر گرفتن جنبه‌های علمی است.
رعایت اصول طراحی لنداسکیپ، کمک می‌کند تا حتی فضایی کوچک را به بخشی زیبا و دلنشین از خانه تبدیل کنید.
نمونه ای از طراحی لند اسکیپ توسط دفتر معماری آد ( ویلای زمان )
برخی از مزیت های محوطه سازی:
• کاهش نویز و آلودگی
• خنک کننده ی طبیعی
• بهره مند شدن از فضای زیبا
• تنوع در معماری و نمای بیرونی ساختمان
• بالا رفتن ارزش ساختمان
• حفاظت از محیط زیست
• پاکسازی خاک و آب
• ایجاد محل های امن مناسب ساعت های شب
• پیاده رو جذاب و کاربردی
در ادامه به توضیح برخی از این مزیت ها میپردازیم.
نمونه ای از طراحی لند اسکیپ توسط دفتر معماری آد( ویلای خانه سفید )
حفاظت از محیط زیست
طراحان لنداسکیپ تلاش می کنند تا از منابع طبیعی بکر نگهداری کنند. همچنین در جهت مشکلات محیط زیست نیز، راهکارهایی ارائه می دهند.
پاکسازی خاک و آب
با توجه به افزایش آلودگی خاک جهان باید به دنبال راه حل های مقرون به صرفه برای پاکسازی خاک بود چون درصورت آلوده شدن خاک،آب های زیرزمینی هم آلوده میشوند. یکی از این راه حل ها کاشت گیاهان است. استفاده از گیاهان به عنوان مواد دفع کننده ی طبیعی تاثیر مثبتی بر روی خاک دارد زیرا آنها قادر به جذب آلاینده ها، جمع آوری و تغیر آنها به بافت های سازنده هستند.
تصفیه ی هوا
گیاهان و درختان نقش بسیار مهمی را در تصفیه و پاک سازی هوا ایفا می کنند.
علاوه بر تولید اکسیژن، برگ ها آلودگی ها را به خود جذب می کنند و در نتیجه به پاکیزگی هوا کمک می کنند.
پروژه های لنداسکیپ شامل دو بخش تخصصی است:
1) طراحی منظر Landscape design)): که ترکیبی از هنر، صنعتگری، ظرافت، تخصص باغبانی و تأکید بر جزئیات مکانی از مراحل مفهومی تا ساخت نهایی است.
2) معماری منظر landscape architecture)) :که بیشتر بر جزیات برنامه‌ریزی شهری، بوستان‌های شهری و منطقه‌ای، مناظر شهری و سازمانی و پروژه های بزرگ پس از اتمام طرح ها متمرکز است.
تصویری از محوطه ی ویلای پلاک 29 که توسط دفتر معماری آد طراحی و اجرا شده است.
مفاهیم اصلی در طراحی لنداسکیپ
1. هارمونی و هماهنگی
2. تعادل
3. ریتم و خط
4. تناسب قسمت‌ها یا بخش‌های مختلف
5. انتقال
هماهنگی یا هارمونی یا وحدت، مربوط به تصویر کلی یک چشم انداز است. وحدت زمانی حاصل شده است که بیننده احساس کند همه عناصر جداگانه یک منظره، در کنار هم قرار می‌گیرند تا یک موضوع منسجم را تشکیل دهند. وحدت با پیاده سازی مداوم یک طرح منظره از طریق کاشت انبوه یا تکرار حاصل می شود.
هر آنچه در یک طرح قرار می‌گیرد، وزن بصری خاصی را با خود به همراه خواهد داشت. تعادل اصطلاحی برای مقایسه بین دو بخش از منظره یک لنداسکیپ است.
- تأثیر خط در طراحی و اجرای لنداسکیپ:
طرح کلی اشکال توسط خطوط تعیین میشود. خطوط منحنی حس ملایمت ایجاد می‌کنند در حالی که خطوط دندانه‌دار و خطوط عمودی حس تنش و انرژی ایجاد می‌کنند. قانون مرز مشخص بین فضاها را رعایت کنید و خطوط سازمان دهنده را دنبال کنید.
همه چیز را متناسب نگه دارید. تناسب، حس یا الزامی است که اندازه اجزای هر عنصر یا گروه‌های اجزای موجود در یک منظره به طور هماهنگ در کل منظره قرار می‌گیرد. به کارگیری اصول و نکات طلایی می‌تواند باعث ایجاد تعادل و نظم خاصی در تناسب میان اجزا گردد.
یکی از راه‌های دستیابی به تناسب، استفاده مناسب از انتقال است که به اندازه اجزای مربوطه اعمال میشود. لنداسکیپی که نتواند نسبت خوبی بین موارد مذکور را ارائه دهد، فضایی است که با انتقال ناگهانی روبرو میشود. انتقال، تغییر تدریجی است که با دستکاری عناصر اصلی طراحی رنگ، مقیاس، خط، فرم و بافت حاصل میشود. در تلاش برای دستیابی به یک اثر خاص، از انتقال ناگهانی خودداری کنید.
نمونه ای از طراحی لند اسکیپ توسط دفتر معماری آد( ویلای خانه دوست )
مهم ترین اصول طراحی محوطه
جهت طراحی لند اسکیپ یکسری از اصول مهم باید رعایت شود، استفاده از هر کدام از این اصول موجب میشود طراحی زیبا، دلنشین، یکپارچه و منسجم داشته باشید.
اصل رعایت سادگی ،یعنی چیز هایی که مهم است را در اولویت قزار دهید و بقیه موارد را حذف کنید تا طرحتان کاملا واضح و کارامد باشد
اصل تاکید ،که میتوان با استفاده از بافت،فرم و رنگ ،این اصل را در بخش های مورد نظر استفاده کرد و توجهات را به آن جلب کرد.
اصل توالی ، که به نحوه استفاده از انتقال در عناصر،اندازه،شکل و بافت گیاه گفته میشود.تغییرات تدریجی یک عنصر در یک زمان، توالی روان و جذابی را ارائه میدهد.
نکات طراحی محوطه
همانطور که با اهمیت طراحی محوطه یا لنداسکیپ آشنا شدید یکی از مهمترین قسمت های طراحی ویلا محسوب می شود چون فعالیت های زیادی در این فضا انجام می شود و محل گردهمایی و تجمع خانوادگی و مراسمات مختلف است. بنابراین باید به چند نکته در محوطه سازی توجه ویژه داشته باشید:
• فضای سبز:
فضای سبز اولین بخشی است که در طراحی حیاط یا لنداسکیپ باید به آن توجه داشت چون محوطه بدون فضای سبز فضایی بی روح و زشتی خواهد بود. اجرای فضای سبز با ایده های مختلف قابل پیاده سازی است به عنوان مثال می توان فضای سبز را به گونه ای طراحی کرد که مسیر رفت و آمد را مشخص کند. گلخانه یکی از سازه هایی که به ایجاد فضای سبز کمک می کند. همچنین در طراحی فضای سبز در محوطه سازی باید به سیستم آبرسانی و سازه های آبی هم توجه شود. چمن مصنوعی هم گزینه دیگری برای فضای سبز است.
• مسیرهای رفت و آمد:
در ساخت ویلا مسیرهای رفت و آمد اشخاص و ماشین ها و همچنین کارکنان و دستگاه های مربوطه برای نگهداری و تعمیرات باید از یکدیگر جدا باشند. این کار باید در طراحی پلان محوطه مشخص شود.
• نورپردازی:
در طراحی محوطه حیاط ویلایی نورپردازی یکی از مهمترین المان ها محسوب می شود. نورپردازی اصولی به معنای استفاده از چراغ های روشنایی مناسب در مکان های صحیح با شدت و زاویه پرتاب نور اصولی، استفاده از روش های مختلف نورپردازی اعم از عمومی، کاری و تأکیدی و همچنین نورپردازی مجزا برای سازه های چوبی مثل آلاچیق و سازه های آبی مثل استخر و آبنماها می باشد. بنابراین طراحی روشنایی محوطه باید با اصول و ضوابط مهندسی و محوطه سازی انجام شود.
• کف سازی:
در طراحی محوطه ویلا، کف سازی اهمیت بسیار زیادی دارد چون رفت و آمد زیاد مخصوصا با وسایل سنگین مکرر انجام می گیرد. بنابراین متریال انتخاب شده باید از مقاومت کافی برخوردار باشد. از طرفی مرزبندی ها باید به طور کامل مشخص باشد تا امکان دسترسی به راحتی فراهم گردد. همچنین با مشخص کردن فضای هر بخش، کاربری فضا حفظ خواهد شد.
• اجرای سازه های آبی:
یکی دیگر از نکات طراحی محوطه برای ویلا و منازل مسکونی، ساخت سازه های آبی مثل آبنما و استخر و حتی نهر و برکه است. این سازه ها علاوه بر خنک سازی محوطه در فصل گرما، نشاط و انرژی را منتقل می کنند و پیوند عمیق با طبیعت برقرار می شود.
اصول و ضوابط طراحی محوطه
شرکت ساختمانی در طراحی محوطه باید اصول، ضوابط و قواعد مشخصی را رعایت کند که عبارتند از:
• ایجاد تعادل بصری:
منظور از تعادل بصری در طراحی محوطه استفاده از المان های گوناگون به شکل متعادل و متقارن است. به عنوان مثال نباید تمامی طراحی ها و ساخت سازه ها در یک سمت حیاط انجام شوند. تعادل بصری به ایجاد نظم در فضا کمک می کند و حس مثبت منتقل می سازد.
• نقطه کانونی:
نقطه کانونی برای طراحی محوطه در معماری نقش بسیار مهمی در زیبایی و حرفه ای به نظر رسیدن آن ایفا می کند. نقطه کانونی قسمتی است که توجه همه را به سمت خود جلب می کند مثل مجسمه های مسیر رفت و آمد، طرح های برجسته سازه های آبی و غیره که از همه زوایا هم قابل مشاهده هستند.
• توجه به سبک معماری:
در طراحی محوطه و لنداسکیپ تناسب سبک معماری فضای خارجی با سبک داخلی بسیار مهم است به همین دلیل چنانچه سبک معماری کلاسیک و مدرن انتخاب کرده اید باید این نوع سبک در محوطه هم رعایت شود.
• مقیاس و تناسب:
مقیاس و تناسب در طراحی محوطه یکی از نکات بسیار مهمی است که کمتر مورد توجه شرکت های ساختمانی و کارفرمایان قرار می گیرد. منظور از مقیاس و تناسب در محوطه سازی یا لنداسکیپ این است که بسته به میزان فضا و نوع سبک، تجهیزات و المان های بکار رفته نیز باید متناسب با آن انتخاب شوند. به عنوان مثال آلاچیق و سازه های آبی کوچک در محوطه برای ویلاهای با متراژ کم مناسبتر هستند و در مقابل برای سبک کلاسیک المان های بزرگ توصیه می شوند.
• ترمیم و نگهداری:
در طراحی محوطه ویلا و باغ ویلاها همیشه پلانی هم برای آینده در نظر داشته باشید. منظور ما این است که اگر المان یا بخشی را به محوطه اضافه می کنید هزینه های ترمیم و نگهداری هم در نظر بگیرید چرا که بخش جدایی ناپذیر در ساخت و ساز محسوب می شوند.
روند و مراحل محوطه سازی
برای محوطه سازی یا ساخت لنداسکیپ باید مشابه با کلیه عملیات عمرانی، طراحی خاص برای مراحل آن در نظر گرفت و تنها به جنبه زیبایی توجه نکرد.
• تهیه نقشه توپوگرافی:
اولین مرحله در ساخت محوطه، تهیه نقشه توپوگرافی است از وضعیت زمین، خاک و غیره است تا نوع عملیات عمرانی براساس آن تنظیم شود. براساس اطلاعات مندرج در نقشه توپوگرافی، ماشین آلات و مصالح و زمانبندی و طراحی متناسب شکل می گیرد.
• مسطح سازی زمین:
مسطح سازی زمین با توجه به اطلاعات مرحله قبل باید انجام شود و براساس اینکه کدام قسمت ها باید چمن کاری شوند و فضای سبز ایجاد خواهد شد، عملیات کیفی و کمی لازم صورت می گیرند.
• اجرای محوطه سازی:
مرحله اجرایی در این قسمت شروع می شود و باید در فاز اجرایی ابزارهای لازم و روش های مناسب مشخص شوند مثل نقطه یابی، استفاده از شاخص های محلی، تعیین نواحی شروع به کار، روشنایی و غیره در این مرحله انجام می گیرند.
• ساخت فضای سبز:
ساخت فضای سبز شاید مهمترین و حساس ترین مرحله در طراحی محوطه باشد که متأسفانه دقت زیادی روی آن صورت نمی گیرد چون عموما به کاشت چند درخت و بوته خلاصه شده است. فضای سبز در محوطه باید به گونه ای باشد که اختلال در کار تعمیرات و ترمیم ایجاد نکنند، مسیرهای رفت و آمد را از بین نبرند، هویت بصری ایجاد نماید و گیاهان مناسب با اقلیم مدنظر کار شوند.
• تخلیه و دفع آب های سطحی:
تخلیه آب های سطحی در محوطه سازی ویلا و باغ ویلا و کلیه ساختمان های مسکونی و تجاری و اداری به دو شکل عمقی و سطحی انجام می شوند. منظور از تخلیه و دفع آب های سطحی در مواقعی است که بارش های جوی رخ می دهند و آبی که در محوطه جمع شده باید از طریق شیب سازی اصولی به درون چاه های تخلیه هدایت شده و به مسیر مناسب هدایت شوند. این امر جلوی جمع شدن آب در محوطه را می گیرد و از طرفی آب سطحی جمع آوری شده هم به زیرساخت موجود نفوذ پیدا نمی کند.
جمع بندی :
رعایت اصول طراحی لنداسکیپ و دیزاین محوطه کمک می‌کند تا حتی فضایی کوچک ، با طراحی محوطه خلاقانه را به بخشی زیبا و دلنشین از خانه تبدیل کنید.
با سلام ، ما شرکت فضای سبز بین المللی هستیم ، دفتر مرکزی Ottawa , کانادا .... Canadian golbagh international landscape Co. - سابقه کار 43 سال کار طراحی و نظارت بر اجرا محوطه سازی و فضای سبز داریم . - نمونه کار برج بهشت زعفرانیه Merci