سنگ ساختمانی چیست؟ به سنگ هایی که به شکل اختصاصی برای ساختمان سازی استفاده می شوند سنگ ساختمانی می گویند. سنگ برای ساختمان از گذشته های دور استفاده می شده و هنوز هم جزو پرکاربردترین ها به حساب می آید که به دلیل استحکام و مقاومت بسیار بالای آن است. سنگ های ساختمانی انواع مختلفی دارند و هر یک کاربرد متفاوتی هم دارند. در ادامه قصد داریم به این موضوع بپردازیم که کلا چند نوع سنگ ساختمانی داریم؟ چه ویژگی ها و کاربردهایی دارند و مشخصه سنگ ساختمانی خوب چیست؟ پس با ما همراه باشید.
چند نوع سنگ ساختمانی داریم؟ کاربردهای انواع سنگ ساختمانی
سنگ های ساختمانی انواع مختلفی دارند و برحسب ویژگی های شیمیایی، ظاهری و کیفی در ساختمان سازی کاربرد متفاوتی پیدا کرده اند. در ادامه کلیه سنگ های ساختمانی جدید و قدیمی که هنوز هم کاربرد دارند را معرفی می کنیم و در هر مورد به کاربردهای رایج نیز می پردازیم:
• سنگ ساختمانی گرانیت (Granite):
سنگ گرانیت یکی از پرمصرف ترین و معروف ترین سنگ های ساختمانی برای کف، دیوار، ستون، کانتر آشپزخانه، سرویس بهداشتی، راه پله و نمای مجسمه است. دلیل اصلی کاربرد زیاد این سنگ آذرینی، چگالی و درجه سختی بسیار بالا، نفوذناپذیری در برابر رطوبت و آب و مقاومت عالی در برابر ضربه، خراشیدگی و نور UV خورشید است.
همچنین گرانیت جزو گرانترین سنگ ساختمانی است چون پروسه استخراج، برش و صیقل دادن آن دشوار و هزینه بردار است. بد نیست بدانید که در خانه های لاکچری از گرانیت به عنوان سنگ لوکس ساختمانی استفاده می کنند. دقت داشته باشید که گرانیت اتصال خوب و محکمی با ملات و سیمان ندارد به همین دلیل برای نماکاری به گیره اسکوپ نیاز خواهید داشت.
سنگ ساختمانی گرانیت یا خارا در طراحی ویلا کاربرد زیادی دارد و کانی های آن عمدتا از نوع کوارتز، میکا و فلدسپات هستند.
• سنگ ساختمانی کوارتزیت (Quartzite):
سنگ ساختمانی کوارتزیت به دلیل مقاومت بالا نسبت به هوازدگی و درجه سختی بالاتر نسبت به گرانیت برای پوشش دیوار، نمای ساختمان، سطح پله و کف زمین استفاده می گردد. بنابراین می توان گفت که کوارتزیت از انواع سنگ ساختمانی نما محسوب می شود. با توجه به اینکه کوارتزیت قیمت کمتری نسبت به سایر سنگ ها دارد استفاده زیادی از آن می شود. سنگ کوارتزیت به رنگ قرمز، خاکستری و قهوه ای تیره دیده می شود و ظاهر آن بلوری و زبر است.
• سنگ ساختمانی مرمر یا ماربل (Marble):
سنگ ساختمانی ماربل به راحتی صیقل می خورد به همین دلیل ظاهر آینه ای آن بسیار معروف است. سنگ ساختمانی مرمر مقاومت کمی در برابر رطوبت و آلودگی و هوازدگی دارد به همین دلیل برای نماکاری ساختمان مناسب نیست. از طرفی سنگ مرمر به مرور در اثر تابش خورشید تیره می شود. در مقابل به دلیل زیبایی و سطح براق و آینه ای که دارد به عنوان کفپوش، تزیین ستون و پله ها و بخش های مختلف دکوراسیون داخلی به کار می رود. سنگ مرمر به رنگ های قرمز، زرد، سفید، خاکستری، سبز و ارغوانی است و در مقایسه با اکثریت سنگ های ساختمانی قیمت بیشتری دارد. سنگ مرمر را می توان در دسته زیباترین سنگ ساختمانی هم قرار داد. از طرفی خاصیت درمانی و آرامش بخشی هم دارد به همین دلیل در ساخت مکان های مذهبی عمدتا از مرمر استفاده می کنند.
• سنگ ساختمانی مرمریت:
شاید تصور کنید که سنگ مرمریت تشابهاتی با سنگ مرمر داشته باشد در صورتی که اینطور نیست. مرمریت در برابر نفوذ آب مقاوم است و مقاومت بسیار کمی در برابر هوازدگی و باران اسیدی دارد بنابراین برای نماکاری و پوشش بخش خارجی ساختمان مناسب نیست.
این نوع سنگ برای ساختمان به سه دسته چینی، کریستال و ابری وجود دارد و از معادن خوی، هرسین، کویر کاشان، دهبید، کوه سفید و کاوش کرمان استخراج می گردد. بافت مرمریت کریستالی به شکل دانه درشت و بلوری است اما مرمریت ابری به صورت نوار غیر موازی ساخته شده از کانی های روشن و تیره است.
سنگ ساختمانی مرمریت جزو سنگ های آهکی است و در ساختار آن کربنات کلسیم، کلسیت و دولومیت هم به کار رفته و همین عامل باعث شده تا در سه دسته دولومیتی، کلسیتی و منیزیومی به فروش برسد. رنگبندی متنوع مرمریت به دلیل رگه های کوارتز، لیمونیت، پریت و هماتیت است.
سنگ مرمریت در دسته سنگ های سنگین وزن بوده و در برابر نور خورشید، نوسانات دمایی شدید و حرارت، خمش و سایش زیاد مقاومت بسیار خوبی دارد.
• سنگ ساختمانی تراورتن (Travertine):
تراورتن یکی از انواع سنگ ساختمانی نماست که بسیار معروف است و همه آن را می شناسند. از سنگ تراورتن نه تنها برای دکوراسیون داخلی بلکه در دکوراسیون خارجی به عنوان سنگ درپوش و چینه دیوارها نیز کاربرد دارد. تراورتن به عنوان سنگ راهرو ساختمان هم به کار می رود هر چند به عنوان کفپوش و سرویس بهداشتی هم استفاده می کنند.
سنگ ساختمانی تراورتن دارای دو نوع استالاکتیت و استالاگمیت است. معروفترین نمونه این سنگ، سنگ تراورتن حاجی آباد است که دارای دو فرم ابر و باد و؛ موجی است. این نوع سنگ به راحتی برش می خورد و بنابراین کار کردن با آن دشوار نیست. همچنین به دلیل تخلخل بالا به عنوان عایق هم استفاده می شود.
تراورتن را می توان در دسته بهترین نوع سنگ ساختمانی قرار داد که بخاطر ویژگی های بسیار زیاد آن است. به عنوان مثال تابش نور خورشید، رنگ ظاهری آن را تغییر نمی دهد بنابراین در مناطق گرمسیری زیاد استفاده می شود. تخلخل خوبی دارد که نه تنها موجب عایق شدن تراورتن شده بلکه به سطح و ملات هم با قدرت بالا می چسبد. رنگبندی تراورتن از روشن تا تیره است بنابراین برای سلیقه های مختلف مناسب است. همچنین وزن کمی دارد و کار با آن راحت است.
• ماسه سنگ (Sandstone):
ماسه سنگ یا سند استون از جمله سنگ های ساختمانی با انطباق پذیری بالاست که هم به عنوان سنگ نمای ساختمانی و هم دکوراسیون داخلی مثل کفپوش، پاسیو، بالکن، سقف، دیوارها و استخر به کار می رود. ماسه سنگ جزو سنگ های رسوبی است که از جمع شدن ماسه در کف جویبارها و از دانه های سیلیس تشکیل شده و در رنگ های سفید، زرد، قرمز، قهوه ای و قهوه ای مایل به قرمز یا عنابی، قرمز و خاکستری دیده می شود. دقت داشته باشید که سنگ ساختمانی سند استون چسبندگی کمی به سیمان و ملات دارد به همین دلیل برای اجرای نما باید از گیره اسکوپ استفاده کنید. جذب آب سنگ بالاست بنابراین به عنوان سنگ نما در مناطق مرطوب نمی توان استفاده کرد. در برابر نور خورشید و هوازدگی مقاوم است ولی مقاومت خمشی کمی دارد.
• سنگ ساختمانی سینیت (Syenite):
این نوع سنگ ساختمانی آذرینی دوام و درجه سختی مشابه با گرانیت دارد. بافت آن دانه درشت است و در برابر خردشدگی و ضربات قوی مقاومت عالی دارد. تنوع رنگی بالاست اما عمدتا به رنگ روشن پیدا می شود. کاربرد اصلی سنگ سینیت در نمای ساختمان هاست.
• سنگ ساختمانی آنتیک (Antique):
با متراکم سازی خرده سنگ تراورتن، سنگ آنتیک به دست می آید که استفاده از آن در ساختمان جنبه تزیینی دارد. همانطور که می دانید شناخته شده ترین سنگ تزیینی ساختمانی، آنتیک است. کاربرد اصلی این نوع سنگ در دکوراسیون داخلی، محوطه بیرونی ساختمان ها و طراحی ویلا مدرن برای محوطه سازی باغ است.
• سنگ گابرو (Gabbro):
سنگ ساختمانی گابرو یک نوع سنگ آذرین درونی است بنابراین فقط رنگ های تیره دارد و بافت آن هم درشت است. پرکاربردترین رنگ های سنگ گابرو، سبز، خاکستری مایل به سبز و سیاه است که به خوبی صیقل کاری می شود. گابرو در برابر هوازدگی مقاومت بسیار خوبی دارد به همین دلیل در دسته انواع سنگ نما قرار می گیرد. از طرفی از آن می توان به عنوان کفپوش، سنگ تزیینی و کانتر کابینت هم استفاده نمود.
• سنگ دیوریت (Diorite):
یکی دیگر از انواع سنگ ساختمانی نما، دیوریت است چرا که مقاومت خوبی در برابر عوامل محیطی از خود نشان می دهد. از دیوریت به عنوان کفپوش، دیوارپوش، سنگ پله ساختمان و سنگ نما استفاده می کنند. رنگ بندی آن خاکستری مایل به سبز، خاکستری و خاکستری تیره است. ضمنا بافت دانه های آن شکل دار، هم اندازه و بی شکل یا آمورف است.
• سنگ ازاره (Plinth):
سنگ ازاره از شناخته شده ترین نمونه های سنگ قرنیز ساختمانی است چرا که به دلیل خاصیت نفوذناپذیری نسبت به رطوبت و آب در پایین دیوار استفاده می کنند. این سنگ در ساختمان سازی کاربرد زیادی دارد هر چند گزینه های دیگری هم به عنوان سنگ قرنیز استفاده می شوند. لازم به ذکر است که به سنگ ازاره، سنگ تیشه هم می گویند.
• سنگ ساختمانی گیوتین (Guillotine):
گیوتین از جمله سنگ های ساختمانی و تزیینی است که از خرده های تراورتن با ملات رزین مانند ساخته می شود. به گیوتین سنگ قیچی هم می گویند و در انواع رنگ روشن و تیره به فروش می رسد.
• سنگ مالون (Malone):
سنگ ساختمانی مالون، لاشه سنگ یا بادبر را همه شنیده ایم که در ساختمان سازی کاربرد زیادی دارد. با توجه به مقاومت زیاد این سنگ در برابر عوامل محیطی و شرایط جوی از آن برای نماکاری در ساخت ویلا، تونل سازی، پل سازی و... استفاده می کنند.
• سنگ ساختمانی کوارتز (Quartz):
کوارتز از جمله سنگ های خاص ساختمانی است که در اثر فشار و گرمای زیاد وارد شده به لایه های ماسه سنگ در زیر زمین ایجاد شده است. از جمله معروف ترین رنگ بندی های کوارتز، قرمز، قهوه ای و خاکستری است. برای طراحی ویلای کلاسیک از سنگ کوارتز به عنوان یک متریال لوکس استفاده زیادی می برند. سطح کوارتز سخت و زمخت بوده و حالت بلوری دارد. از لحاظ ظاهری می توانید کوارتز را با مرمریت مقایسه کنید ولی درجه مقاومت بسیار بیشتری دارد همچنین تشابه با سنگ گرانیت هم دارد اما درجه سختی آن بالاتر است. بد نیست بدانید که قیمت سنگ ساختمانی کوارتز نسبت به سایر سنگ ها مناسبتر است.
• سنگ کریستال یا چینی (Crystal):
سنگ ساختمانی کریستال از نوع سنگ های آهکی دگرگونی است که بلورهای ریزی در سطح سنگ دیده می شود و عامل تفاوت آن با مرمریت است. سنگ کریستال یا چینی چون موقع ضربه دیدن صدای چینی می دهد به این اسم معروف شده است. سنگ کریستال چون جذب آب کمی دارد، رنگ آن روشن است و نور خورشید تأثیری روی تیره شدن ظاهری آن ندارد و اتصال محکمی به ملات پیدا می کند در محیط های مرطوب به عنوان سنگ جلوی ساختمان و سنگ نما هم استفاده می کنند.
سنگ های کریستالی یا چینی، درصد کوارتز بالایی دارند به همین دلیل درجه سختی آنها بالاست. وجود ناخالصی در این نوع سنگ باعث شده تا رنگبندی آن به صورت سبز، صورتی، قرمز، خاکستری و مشکی باشد. در این نوع سنگ ها رگه هایی از کلسیت و کوارتز هم به چشم می خورد.
• سنگ اونیکس ساختمانی (Onyx):
اونیکس به دلیل اینکه از ترکیب سنگ های طبیعی با افزودنی های مختلف ساخته شده به سنگ مصنوعی هم معروف است. این نوع سنگ در ساختمان سازی جنبه تزیینی و دکوراتیو دارد. همچنین به دلیل وزن کمی که دارد برای شرکت ساختمانی استفاده از آن راحتتر است. سنگ اونیکس ساختمانی، مقاومت فیزیکی و حرارتی زیادی دارد بنابراین در مناطق کویری هم استفاده می شود. رطوبت به سختی در آن نفوذ پیدا می کند، روند فرسایش در آن بسیار کند بوده و وزن کمی هم دارد. تنوع رنگی عالی دارد و به دیوار یا کف به خوبی می چسبد. همچنین سنگ اونیکس ساختمانی به دلیل قابلیت ضد یخ زدگی تا دمای زیر 50 درجه در مناطق سردسیری هم استفاده می گردد. از طرفی تابش شدید نور خورشید تأثیری روی رنگ پریدگی و کیفیت ظاهری آن ندارد به همین دلیل در دسته سنگ ساختمانی انعطاف پذیر هم هست.
• سنگ ساختمانی گنیس (Gneiss):
گنیس در دسته سنگ های دگرگونی و از تغییر شکل گرانیت به دست می آید. گنیس بسیار با دوام بوده و مقاومت زیادی دارد به همین دلیل در کف سازی استفاده شده و در طراحی لابی استفاده می شود که به همین دلیل به آن سنگ لابی ساختمان هم گفته می شود.
• سنگ توف (Tuff):
سنگ توف یکی از سنگ های خاص ساختمانی است که فرایند شکل گیری آن کاملا متفاوت است. سنگ های خاکستر آتشفشانی، ذرات سستی دارند که با هوازدگی، پوسته پوسته شده و دانه های ریز از آنها جدا می شود و سنگ توف شکل می گیرد. تنها رنگبندی آن سبز است که بسیار زیبا بوده و برای دیوارها، پارک سازی و دیوارهای حائل استفاده می کنند.
• سنگ ساختمانی لایم استون (Limestone):
سنگ ساختمانی لایم استون در دسته سنگ های آهکی و رسوبی است که عمدتا از کلسیت ساخته شده و بسیار سبک است. این نوع سنگ آب زیادی جذب می کند و در برابر ضربه و فشار هم مقاومت زیادی ندارد به همین دلیل برای نمای ساختمان مناسب نیست هر چند که بسیار زیباست. با اینکه امروزه در فرایند تولید و فراوری این نوع سنگ را مستحکم کرده اند اما باز هم برای دکوراسیون داخلی و جاهایی که رفت و آمد کمتری وجود دارد توصیه می کنند.
• سنگ ساختمانی بازالت (Basalt):
یکی از فراوان ترین و بهترین نوع سنگ ساختمانی، بازالت است و حتی در مواردی از گرانیت هم بهتر است. بازالت را به عنوان پرکاربردترین انواع سنگ ساختمانی هم می دانند چرا که از گرانیت هم خصوصیات بهتری دارد و در کلیه بخش های ساختمان اعم از نما و دکوراسیون خارجی و بخش داخلی قابل استفاده است. این نوع سنگ آذرین بیرونی که در سنگ پا هم استفاده می کنند بافت بادامی شکل دارد و حفرات آن با کانی کوارتز پر شده است.
رنگبندی غالب سنگ ساختمانی بازالت، تیره است و دانه های ریزی دارد. رنگ طبیعی بازالت در ساختمان سازی خاکستری تا سیاه است اما در طی فرآوری می توان رنگ های مختلفی به آن داد. سنگ ساختمانی بازالت در انواع بلورین، شیشه ای و نیمه بلورین وجود دارد.
از جمله خصوصیات مهم این سنگ ساختمانی می توان به استحکام بسیار بالا، ماندگاری زیاد، چسبندگی عالی به ملات، مقاومت زیاد در برابر سایش و فشار، تحمل بالا در برابر حرارت زیاد و رطوبت و مواد اسیدی و قیمت مناسب اشاره کرد. بازالت به عنوان سنگ پله، کانتر آشپزخانه، نما، دکوراسیون داخلی، شومینه، سرویس بهداشتی و غیره کاربرد دارد.
• سنگ لوح ساختمان (Slate):
سنگ لوح از جمله پرکاربردترین نمونه های سنگ در ساختمان سازی است که چگالی بالا، تراکم زیاد، استحکام و ماندگاری بالا و اثرات ضد سایش و خراشیدگی تنها بخشی از خصوصیات آن به شمار می رود. این سنگ دگورگونی با رنگبندی سیاه، قرمز، خاکستری، ارغوانی، سبز و با رگه های منظم و پراکنده به فروش می رسد.
سنگ لوح ساختمانی در دکوراسیون داخلی و محوطه سازی بیرونی استفاده می شود و بسیار مستحکم است. همچنین از سنگ لوح برای کانتر آشپزخانه، دیواره استخر، حمام، سنگفرش پیاده رو، کفپوش، نمای ساختمان و غیره استفاده می کنند.
• سنگ تراورنیکس:
سنگ تراورنیکس در دسته سنگ پی ساختمانی است و چیزی بین سنگ مرمر و تراورتن است و خواص هر دو سنگ را با هم دارد. همچنین نوع کریستالی آن ترکیبی از کوارتز و مگنتیت است که ظاهر شفافی پیدا می کند و به شکل دکوراتیو استفاده می شود.
• سنگ عقیق ساختمانی (Opal):
سنگ عقیق یا آگات از قدیمی ترین سنگ های نسبتا گران قیمتی است که همه ما آن را در جواهرسازی و زیورآلات دیده ایم اما در ساختمان سازی هم کاربرد دارد. رنگبندی سنگ عقیق ساختمانی، آبی شفاف، خاکستری، زرد، قرمز، صورتی، سبز و قهوه ای است. از سنگ عقیق به شکل اسلب در ساختمان سازی استفاده می کنند و تا حدی با اونیکس یا سنگ مصنوعی مشابهت دارد. سنگ عقیق ساختمانی در برابر ضربه و خش و فشار مقاوم است، نور خورشید روی آن تأثیری ندارد و در برابر شرایط جوی مختلف و مواد شیمیایی هم مستحکم است.
مشخصات سنگ ساختمانی خوب چیست؟
با توجه به اینکه سنگ های ساختمانی انواع مختلفی دارند انتخاب از بین آنها کار دشواری است. اما اگر بدانید مشخصات سنگ ساختمانی خوب چیست می توانید به راحتی انتخاب کنید ودر انواع سبک های معماری داخلی به کار بگیرید. پس در ادامه با ما همراه باشید.
• بافت سنگ:
سالم بودن بافت سنگ مثل نبود شیار و ترک و یا پوسیدگی و همچنین یکدست و یکنواخت بودن بافت آن اهمیت زیادی دارد و از مشخصه های سنگ ساختمانی خوب است.
• جذب آب و میزان تخلخل:
سنگ ساختمانی نباید جاذب آب باشد چرا که به مرور زمان در اثر نوسانات دمایی متلاشی شده و به دیوار پشت خود هم آسیب می زند و باعث پوک شدن آجر خواهد شد. به همین دلیل از این نوع سنگ ها در طراحی نمای ساختمان استفاده نمی کنند.
• مقاومت در برابر شرایط جوی:
سنگ ساختمانی باید در برابر کلیه عوامل فیزیکی و شیمیایی، سرما و یخبندان، تابش شدید نور خورشید در مناطق کویری و فرسایش و هوازدگی مقاومت نسبتا بالایی داشته باشد.
• رنگبندی:
یکی از مشخصات سنگ ساختمانی خوب، رنگبندی آن است. رنگبندی هر چقدر تنوع بیشتری داشته باشد خریدار هنگام انتخاب گزینه های بیشتری دارد. از طرفی رنگبندی متنوع، سازگاری با سلیقه های مختلف را بالا می برد.
• وزن و ابعاد:
وزن سنگ هر چقدر کمتر و در عین حال مقاومت بیشتری داشته باشد کار با آن راحتتر و ساده تر خواهد بود با این حال لزوما جزو مشخصه های سنگ ساختمانی خوب نیست. همچنین تنوع در ابعاد نیز مهم است تا بتوان در قسمت های مختلف با طراحی های گوناگون به کار برد.
• ناخالصی و کانی های مضر:
بهترین نوع سنگ ساختمانی علاوه بر ویژگی های گفته شده کانی های مضر هم ندارد و از طرفی ناخالصی های در کل سنگ پخش شده اند. هر چقدر ناخالصی در سنگ در یک نقطه بیشتر تجمع پیدا کند یا در یک امتداد تشکیل شود، زودتر باعث تخریب آن خواهد شد.
• درجه سختی:
درجه سختی سنگ باید به گونه ای باشد که در برابر عوامل محیطی، فشار و ضربه آسیب نبیند و همچنین بتوان در طی فرایند تولید و فرآوری، عملیات مختلفی روی آن انجام داد.
• زیبایی:
زیبایی ظاهری برای سنگ نمای ساختمان و دیوارپوش ها اهمیت بسیار زیادی دارد. بنابراین قابلیت صیقل کاری، پولیش کاری و براق سازی باید بتوان روی سنگ انجام داد.
• میزان تراکم و فشردگی بافت:
هر چقدر میزان تراکم و فشردگی سنگ ساختمانی بیشتر باشد، مقاومت و استحکام بیشتری پیدا می کند. بنابراین سنگ ساختمانی خوب می تواند ضخامت کمی داشته باشد ولی به خاطر فشردگی بالا از یک سنگ ضخیم با فشردگی و تراکم پایین مقاومت بیشتری از خود نشان دهد.
ضخامت سنگ ساختمانی چقدر باید باشد؟
یکی از مهمترین خصوصیات و ویژگی هایی که باید در مورد سنگ ساختمانی به آن توجه کرد، ضخامت سنگ است. ضخامت سنگ های ساختمانی براساس فاکتورهای مختلفی تعیین می شود.
• ضخامت سنگ ساختمانی برحسب نوع برش:
اگر سنگ های ساختمانی به شکل اسلب (Slab) برش داده شوند، ضخامت اسمی آنها بین 20 تا 40 میلیمتر خواهد بود اما عموما ضخامت سنگ ساختمانی اسلب بین 15 تا 20 میلیمتر است. اگر به شکل تایل (Tile) برشکاری شوند، ضخامت آن بین 20 تا 40 میلیمتر خواهد بود.
سنگ پله ساختمانی هم باید به گونه ای باشد که در برابر تنش فشاری و کششی مقاومت بسیار بالایی داشته باشد. بنابراین ضخامت سنگ پله ساختمانی باید بیشتر از 20 میلیمتر و تا حد 40 میلیمتر باشد. سنگ هایی که برای کانترتاپ استفاده می شوند باید مقاومت خمشی بالا و استحکام زیاد در برابر لب پر شدگی و خراشیدگی داشته باشند. بنابراین ضخامت متداول برای آنها حدود 30 میلیمتر است.
سنگ نمای ساختمانی هم با توجه به نوع کاربرد و اثر عوامل محیطی و جوی باید ضخامتی در حدود 40 میلیمتر داشته باشد. ضمنا در ایران به دلیل قدیمی بودن دستگاه های برش امکان برشکاری با ضخامت پایین نیست.
